Şizofreni Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Şizofreni kişinin nasıl düşündüğünü, hissettiğini ve davrandığını etkileyen ciddi bir rahatsızlıktır. Şizofren hastası bir kişi gerçekle hayal ürünü olanı ayırmakta güçlük çeker; tepkisiz ya da içe dönük olabilir; ve sosyal durumlarda normal duygusal tepkiler vermekte güçlük çekebilir.

Halk innaışının tersine, şizofreni kişilik bölünmesi ya da çoklu kişilik problemi değildir. Şizofreni hastalarının büyük bir çoğunluğu şiddet eğilimli değildir ve diğerleri için tehlikeli değildir. Şizofreni çocukluk deneyimleninin, yetersiz ebeveynliğin, eksik iradenin sonucu değildir ve semptomları her kişi için aynı da değildir.

Ne Şizofreniye Sebep Olur?

Şizofreninin sebebi hala kesin olarak belli değildir. Bu hastalığın sebeplerine dair bazı teoriler; genetik (kalıtım), biyoloji ( beyin kimyasallarının dengesizliği); ve/ ya da muhtemel virüs efeksiyonları ve bağışıklık problemleridir.

Genetik (Kalıtımsal).  Bilimadamları hastalığın aileden geçebileceğini ve bir kaişinin hastalığı geliştirebilmesi için genetik eğilimi olması gerektiğini farketmiştir. Şizofreni aynı zamanda virüs enfeksiyonları, aşırı stresli durumlar ya da bu ikisinin kombinasyonu gibi çevresel faktörler sebebiyle de uyarılabilir.

Diğer birçok kalıtımla bağlantılı hastalıklı benzer olarak, şizofreni ergenlik yaşlarında ya da genç ergenlik de bedenin hormondal ya da fiziksel değişimleri altında da ortaya çıkabilir.

Kimyasal. Genetik bilimi beyinin bi takım kimyasalları nasıl kullandıpını incelemeye yardım eder. Şizofreni hastaları beyin kimyasallarında (seretonin ya da dopamin) yani nörotransmitlerde dengesizliğe sahiplerdir. Bu nöretransmitler beyin hücrelerinin birbirlerine mesaj iletmelerini sağlarlar. Kimyasal dengesizliği beyinin uyarıcılara verdiği tepkileri etkiler, bu da diğer insanların duyu bilgilerine hemen cevap vermesine rağmen şizofreni hastalarının neden duyu bilgilerine karşı (yüksek sesler ya da parlak ışıklar) tepkisiz kaldığını açıklamaktadır. Bu problem halüsinasyonlar ya da delüzyonlara sebep olan değişik sesler, görüntüler, kokular ve tatlar ortaya çıkarabilir.

Şizofreninin erken teşhisi için yardımcı olabilecek sinyaller nelerdir?

Şizofreninin işaretleri herkes için farklı olabilir. Semptomlar aylar hatta yıllar süren yavaşlıkta ortaya çıkabilir ya da birden de. Hastalıkta gel gitli, tekrarlı daireler ya da azalmalar görülebilir.

Şizofreni için erken uyarı işaretleri veren davranışlar şöyledir;

• Olmayan sesler duymak ya da olmayan şeyler görmek
• İzlendiğine dair gerçekçi olmayan hisler beslemek
• Garip ya da mantıksız konuşma ve yazma
• Değişik beden pozisyonları almak
• Çok önemli bir duruma karşı umursamaz hissetmek.
• Akademik performansında ya da işinde bozulma
• Kişinin görünümünde ya da hijyeninde değişiklikler
• Karakter değişimi
• Sosyal hayatta artan içekapanıklık
• Yersiz öfke ya da sevilen kişiye karşı korkutucu tepkiler
• Konsantrasyon ya da uyku problemi
• Uygunsuz ya da tuhaf davranışlar
• Dine ya da büyücülüğe karşı aşırı ilgi

Şizofreni dünya nüfusunun %1ini etkilemektedir. Amerika Birleşik Devletlerinde yüz insandan biri, 2,5 milyon civarında insan bu hastalığa sahip. Herhangi bir ırk, kültür ya da ekonomik farklılık gözetmemektedir. Semptomlar genellikle 13 – 25 yaş aralığında ve kadınlarda erkeklerden önce ortaya çıkmaktadır.

Siz ve ya yakın çevrenizden biri bu semptomları iki haftadan fazladır yaşıyorsa, acil olarak yardım almalıdır.

Şizofreninin Semptomları Nelerdir?

Tıbbi ya da mental sağlık profesyonellerinin şizofreni semptomları tartışılırken kullandıkları terimler;

Pozitif Semptomlar kişinin karakterine eklenen karmaşıklıklardır.

• Delüzyonlar – yanlış fikirler – hastanın birilerinin kendisi hakkında casusluk yaptığı ya da önemli birisi olduğu inancına sahip olması.
• Halüsinasyon – Varolmayan bir şeyin kokusunu almak, o şeyi hissetmek ya da koklamak. En yagın deneyim kişiye yorumlar yapan ya da komutlar veren hayal ürünü sesler duymaktır.
• Düşünme ya Konuşma Bozukluğu – bir konudan diğerine mantıksız bir şekilde atlamak. Kendi kendinin sözlerini ya da seslerini tamamlamak, devam ettirmek.

Negatif Semptomlar kişinin karakterinden yok olan beceriler, yetenekler.

• Sosyal Geriçekilme
• Aşırı Duygusuzluk
• Dürtü ya da Grişkenlik Yoksunluğu
• Duygusuz Tepkisizlik

Sizofreninin Değişik Türleri Nelerdir?

• Paranoid Şizofreni – Kişinin aşırı derecede kuşkulu, eziyet görmüş ya da gösterişli ve ya bu duyguların kombinasyonunu hissetmesi.
• Düzensiz Şizofreni – kişinin genellikle tutarsız konuşması ya da düşünmesi, ama delüzyonlara sahip olmaması.
• Katatonik Sizofreni – Kişinin içekapanık, tepkisiz ve negatif olması ve genellikle oldukça sıradışı vücut durumuna sahip olması.
• Kalıntı Şizofreni – Kişinin artık halüzinasyon ya da delüzyon görmemesi ama yine de hayata karşı bir ilgi ya da motivasyona sahip olmaması.
• Şizoaktif Bozukluk – Kişinin aynı anda hem şizofreni hem de depresyon gibi major mizaç bozukluğu semptomlarının ikisine de sahip olması.

Şizofreni için belirlenmiş bir tedavi yoktur, ama uygun tedavilerle bir çok hasta üretken ve tatmin edici bir hayat yaşayabilmiştir.

Şizofreni Nasıl Tedavi Edilir?

Eğer tanıdığınız bir kişinin şizofreni semptomları taşıdığından şüpheleniyorsanız, acilen tıbbi ya da mental tedavi görmeleri için onları desteklemelisiniz. Erken tedavi— olabileceğinin en erken döneminde bile- daha uzun süreli sonuç alabilmek anlamına gelir.

İyileştirme ve Rehabilitasyon

Şizofreni için hiçbir tedavi yokken, bu hastalığa sahip bir çok kişi varolan tedavilele üretken ve tatmin edici bir hayat yaşıyorlardı. İyileşme meditasyon ve r3ehabilitasyon gibi bir çok servisle beraber mümkündür. Rehabilitasyon,  merhamet ve beraber yaşadığı toplumun içinde üretken olabilmek için gerekli becerilerin sağlanmasına yardımcı olarak iyileştirir. Şizofreni hastası kişilere yardımcı olmak için sunulabilecek hizmetler şöyledir;

• Vaka Yönetimi insanlara servis, finansal destek, te3davi ve diğer kaynakları sağlamada yardımcı olur.
• Psikososyal Rehabilitasyon Programları istihdam, yemek yapma, temizlik, alışveriş, problem çözümü ve stress yönetimi.
• Öz- yardım Grupları daha önce aynı hastalığı yaşamış ve atlatmış kişilerin bilgilerinden faydalanarak ve devamlı destekle yardımcı olur.
• Uğrak Yer Ofisleri mental rahatsızlığı olan insanların bireysel olarak gidip sosyalleşebileceği ya da  daha önce aynı hastalığı deneyimlemiş kişilerden destek için bilgi alabileceği yerlerdir.
• Konaklama Programları bir çok sıralı hizmet vermekle birlikte 24 saatlik süpervizyon hizmeti ve eğer gerekliyse konaklama da sunulmaktadır.
• İş verme Programları kişilere iş bulmak konusunda ya da iş güçlerini tekrar kazanabilmekde yardımcı olur.
• Terapi / Danışma hem hastalar hem de hasta yakınları için hastalığı daha iyi anlayabilmek için konuşma terapilerinin farklı formlarını içerir, kişiler ve guruplar için uygundur.
• Kriz Servisi 24 saat canlı iletişim, mesai sonrası danışma ve ikamet yeri ve hasta yatırma işlemlerini içerir.

Antipsikotik İlaçlar

Yeni nesil antipsikotik ilaçlar şizofrenik insanlara tatminkar bir hayat yaşama konusunda yardımcı olur. Hastalığın tekrar etmesini engeller, ya da şizofreniye sebep olan biokimyasal dengesizliğin azalmasına yardımcı olur. Tıpkı bütün ilaçlar gibi, ancak, anti-psikotik ilaçlar muhakak bir doktorun gözetiminde ya da bir supervisor esliğinde alınmalıdır.

İki tip antipsikotik ilaç mevcuttur:

• Konvensiyonal antipsikotikler, halüsinasyonlar, delüzyonlar ve karmaşıklıklar gibi pozitif semptomları etkili bir biçimde kontrol altına alır.
• Yeni Nesil ( aynı zamanda atipik olarak da adlandırılır) Antipsikootik ilaçlar şizofrenininin hem negatif hem de pozitif semptomlarını, coğu zaman yan etkileriyle beraber tedavi eder.

Yan etkiler antispikotik ilaçlar için oldukça yaygındır. Ağız kuruluğu, görmede buğuluk, uyku sersemliği ve titreme gibi yan etkileri vardır ve kullanımdan birkaç hafta sonra kas kontrolu, hız denetimi kaybı, ürperme gibi daha ciddi travmalara sebep olabilir. Ancak, Bu etkiler kontrol edilebilir haldeyken doktora danışılmalı ve kontrolsüz bir şekilde kesinlikle bırakılmamalı ya da azaltılmamalıdır.

Kaynak: http://www.9-11mentalhealth.org/everything-you-want-to-know-about-schizophrenia.html