Kaç saat oldu telefonunu elinden bırakmıyorsun? Telefonunla oynayacağına gel biraz da bizimle otur.. Daha fazla oyun indiremem.. Sıklıkla kullandığımız/ duyduğumuz cümleler muhtemelen. Klinik ortamda da sıklıkla gördüğümüz tablo bekleme odasında telefonu elinden bırakmayan çocuklar/gençler ve bu durumdan yakınan ebeveynleri..

Aile görüşmelerinde tanımlanan problemi çocuk-gençlerin açısından da dinlemeye oldukça önem veririm. Peki bu tabloya baktığımızda gençlerin bu kadar teknoloji meraklısı olmasında nasıl gerekçeleri olabilir? Almanca sevdiğim bir kelime vardır, Zeightgeist: (Hatta bildiğim tek kelime J)  zamanın ruhu anlamına gelir. Aslında zamanın ruhunu göz önünde bulundurduğumuzda teknolojiyi çocukların/gençlerin hayatından çıkarmak çok da işlevsel bir yöntem olmuyor. Telefonla hiç oyun oynamayan, sabahtan akşama kadar kitap okuyan bir çocuk farz edelim. Şimdi de bu çocuğu akranlarının yanında düşünelim.. muhtemelen son oyunda yaptıkları skorlardan veya en son indirdikleri oyundan bahseden akranlarının yanında kendini sosyal anlamda uzak hissedecektir. Yani bir yandan baktığımızda,günümüz şartlarında teknolojiyi hayatımızdan söküp atmak işlevsel olan bir çözüm değil. Buradaki kilit nokta teknolojiyi adaptif/işlevsel bir şekilde gençlerin hayatına dahil etmek.

Siber zorbalık denilince genel olarak teknolojinin zararlarına değiniyor oluyoruz ancak madalyonun diğer yüzünde teknolojinin faydalarını da görmezden gelmemek gerekir. Teknoloji kullanımı yemek yeme gibi düşünebiliriz: dengeli ve iyi tüketimi sağlıklıyken aşırı ve dengesiz tüketim bağımlığa ve/veya problemlere yol açabilmektedir. Bunu vurguluyor olmak da önemli bir ayrıntı. Peki Bu zararlı yönlerinden koruyor olmak dediğimizde ilk aklımıza gelen konu Siber zorbalık oluyor. Siber zorbalık gençlerin / çocukların karşısına hangi formlarda çıkıyor, mavi balina vb. Oyunların içerikleri nelerdir bunlara değiniyor olacağız.

Zorbalık, fiziksel, sosyal veya entelektüel gücü birini tehdit etmek için kullanmaktır. Çoğunlukla birine bir şey yaptırmak için kullanılır.Siber zorbalık ise elektronik iletişim yollarını birine zorbalık yapmak için kullanmak anlamına gelir.Değişik formlarda gençlerin karşısına çıkabilmektedir. Bunlardan bir kaçı şu şekilde sıralanabilir:

• KimlikAvı: Hedefkişininkendisiveyaailesiileilgilikişiselbilgileralmakiçinmanipüleetme, kart bilgilerineulaşma vs.Örneğindahaküçükyaştabirçocukiçinebeveynlerininkartınınresminiyeni can alması/oyunindirmesineyardımetmekiçinistemegibi.
• İfşaa: Hedefkişininkişiselfotoğraflarını-videolarınıisteğidışındapaylaşma/alaykonusuetme. Yakın arkadaşıtarafındançekilengörüntülerarkadaşlıkbitincetehtidiçinkullanmasıklıklagörülmektedir.
• Dışlama: Akranları tarafından kabul görme ihtiyacı yüksek olan çocuk,ortak tanıdıklarının etkilenmesi sonucu listelerinden silmeleri, bloke etmeleri konusunda teşvik edilir. Kasıtlı ve acımasızca online gruplardan çıkartılır. Hakkında söylenti veya dedikodu çıkarma.
• E-Posta Tehtidleri: Tehtidveküfüriçerenmailleryollama.
• Kimliğebürünme: Başkasıgibimesajlaryollama&Kurbanıtaklitederekpaylaşımlaryapma. Hoşlandığı kızın ağzından arkadaşı ile konuşup onu küçük düşürme gibi..

İnternet ortamındakimlikkaybı: Ben senitanımıyorum, senbenitanımıyorsun..Arabakullanırkenkimizamansürücüleryüzyüzeolsalarvermeyecekleritepkileriverebilmektedir.Yüzyüzeiletişimdenuzakkalmakempatiduygusunuzayıflatma.Benzerbirşekildeinternetortamındabireylernormaldeçekinecekleridavranışlarıdaharahatsergileyebilmekte. Bunlarınyanısırabirdiğerönemlimevzusosyalmedyaüzerindenbirbirineyemebozukluğu (Özellikleanoreksiya) konusunda problem yaşayangençlerinburalardabirbirlerinedestekvermeleriileilgili.Kaç kilo verdikleri, aşırıdiyetlerinedairbirbirlerinetaktikvermeleridesteklemelerigibi..

Ebeveynler için bir diğer kaygı uyandırıcı konu mavi balina vb. Oyunlar ile ilgili. Mavi balina 50 aşamayı içeren bir oyun. Uygulamalar üzerinden indirilmiyor, whatsapp üzerinden gelen bir link ile bağlanılıyor. Başlarda alınan kişisel bilgiler sonrasında tehdit etmek için kullanılıyor. Her gece 02:00 gibi verilen görevler korku filmleri izleme, belli bir süre boyunca kimse ile görüşmeme gibi maddelerle başlayıp, kendisine zarar verme gibi maddelere kadar gidiyor. Maalesef bir çok ülkede mavi balina oyunu ile ilişkilendirilen intihar vakaları mevcut.

Alınabilecek önlemler çeşitlilik göstermekte:

• Çocuklarlailetişimhalindeolma, bizlerle her şeyikonuşabileceklerikonusundaalanaçma
• Sosyalmedyahesaplarınıdeğiştirme, arkadaşlarıilegörüşmekistememekonularınadikkatetmek
• Zorbalıksözkonusuilegeneldeçocuklarhemenkanıtlarıyoketmeeğilimindeolurlar, kanıtlarınkopyasınıalmakyasalsüreçleriçingerekliolabilir
• Ebeveynlerkurbanınanne-babasıolabileceğigibibazen de zorbalıkyapançocuğunebeveyniolabileceğiniunutmamalı.
• Okullardabukonuhakkındaafişlerhazırlama, senebaşlarınadakonuileilgilisunumlar organize etme.
• Siberzorbalıkyapankişiiçinempatiduygusunukuvvetlendirmekadınaözellikleondankonuileilgiliiçerikhazırlamasıistenilebilir.

Sonuçolarakdikkatedilmesigerkenikitemelnoktaşuşekildesıralanabilir:

1. Ne ile vakit geçirdiği (yaşı ile ters orantılı olarak)
2. Ne kadarsüreharcadığı